Çarpan Etkisi Yaratan Liderlerin 5 Temel Özelliği
Bertay Fişekçi Liz Wiseman “Çarpan Etkisi” (Multipliers) adlı kitabında çarpan etkisi yaratan liderler ile azaltan liderleri incelemiş ve büyük bir araştırmanın sonuçlarını paylaşmış. Ben de bu yazıda “Çarpan Lider” ve “Azaltan Lider” kavramlarını tanımlayıp Çarpan Liderlerin 5 temel özelliğini paylaşmak istiyorum.
Tahmin edebileceğiniz gibi “çarpan etkisi” veya “azaltma” etkisi liderlerin ekiplerinin performansını ve potansiyelini ortaya çıkarabilme becerilerini anlatmak için kullanılıyor. Bazı liderler ekiplerinin potansiyellerini görüp, onlara imkan ve alan yaratıp, onları bu potansiyeli ortaya çıkarmak için meydan okurken, diğer tarafta “Ben her şeyi bilirim” yaklaşımında olan liderler ekiplerinin yapabileceklerinden de çok daha azını yapmalarına, mutsuz olup ayrılmalarına, var olan yeteneklerini bile organizasyonun hedefleri için kullanamamalarına sebep oluyorlar.
Bu iki uçtaki liderlik davranışlarını şöyle bir tablo ile açıklamak isterim,
| Azaltan Lider (Ben olmadan bu iş çözülmez) | Çarpan Lider (Ekip bu işin bir yolunu bulur) | |
| Yetenek Yönetimi | Kullan | Geliştir |
| Hatalara Yaklaşım | Suçla | Araştır |
| Yön Gösterme | İfade et | Meydan oku |
| Karar verme | Karar ver | Danış |
| İşlerin yapılma biçimi | Kontrol et | Destek ol |
Kitapta yüzlerce liderin davranışlarının araştırılmasından, ekipleriyle konuşulmasından sonra “Çarpan Lider”lerin en temel beş özelliği listelenmiş.
Yetenekleri Çeker ve Potansiyellerini Ortaya Çıkarır
Çarpan liderin ekibinde insanlar kendilerini bulabildikleri gibi bazen kendi farkında olmadıkları farklı becerilerine de ulaşma imkanı bulurlar. Çarpan lider ekibi dışındaki yetenekleri çeker, şirketine de yetenekler kazandırır. Çarpan liderle çalışanlar kariyerlerinde ilerlemeler, sorumluluk artışı ve eyleme geçme cesareti bulurlar.
Çalışanların Zekalarını Kullanabilecekleri bir Ortam Yaratır
Çarpan liderin çalışma biçimi çalışanları sorun çözmeye zorlayan, potansiyellerine meydan okunan bir ortamdır. Çarpan liderlere “özgürleştirici” de diyebiliriz. Bu ortam “yumuşak” bir ortam değildir ve insanların yapabileceklerini ortaya çıkarmaya dönük bir tasarımdadır. Bu ortam hem “zorlayıcı” hem “rahat” hissettirebilir zira çarpan lider korkuyu ve mikroyöneticiliği ortadan kaldıran ve insanların en iyi düşüncelerini ortaya koyabilecekleri ve bunu eyleme dönüştürebilecekleri bir ortam yaratmıştır.
Meydan Okumayı Büyütür
Çarpan lider sürekli ekibe meydan okur, bu “işlerin çözümü”, “daha iyi bir yol bulunması”, “düşünülmeyenin düşünülmesi” konularında talepkar bir yaklaşımdır. Çarpan lider kendini ve ekibini sürekli daha iyisi için olumlu bir yaklaşımda tutar. İnsanlar çok daha fazlasınn ve iyisinin yapılabileceğine inanır ve buna göre davranma alanı bulurlar.
Kararları Tartışarak Alır
Çarpan lider ekip içinde daha iyi çözümlerin ortaya çıkabilmesi için sağlıklı tartışma ortamının yaratıcısı ve koruyucusudur. Gerekli tüm bakış açılarının ifade edilmesini ve tartışılmasını teşvik eder. İnsanlar kendi görüşlerinin de karar sürecindeki yerini görüp tartışarak ilerleyebildiklerini gördüklerinde tüm yönetim biçimine de daha güven içinde hareket ederler.
Sahiplenme ve Hesap Verilebilirlik Yaratır
Çarpan liderler yüksek beklentileri talep edip, bunların gerçeğe döneceği bir ortam yaratarak iş sonuçlarını iyileştirirler. Başarı için kaynakları sunan bir yatırımcı gibi bir konum alabilirler. Doğru delegasyon yaptıkça ekibin işi sahiplenmesini sağlar, herkesin hesap verebilir olmasını gözetir.
Siz hangi tarafa daha yakınsınız?
